Çocuğun konuşması gelişim dönemindeki normal konuşma gelişiminden çok geri ya da konuşma gelişimi açısından çok daha yavaşsa, o çocuğun konuşması gecikmiş konuşma olarak adlandırılır.

1 yaşına gelmesine rağmen hiç kelimesi yok veya basit komutları anlamıyorsa, 18 aylık iken 10-15 kelime üretemiyor veya kişilerle hiç iletişimi yoksa, 2 yaşında iki kelimeli cümleler kuramıyorsa, 3 yaşında iken etrafına sorular soramıyor ve iletişim kuramıyorsa gecikmiş konuşma yönünden değerlendirilmektedir.

Dil gelişimini etkileyen etmenler ?

• Kalıtım
• Eğitim
• Zeka
• Kardeş sayısı
• Duyusal normallik
• Anne babanın eğitimi
• Sosyal çevre
• Ebeveyn veya bakıcının tutumu
• Fiziksel kapasite
• Çocuğun kişiliği
• Uzun hastalık dönemleri
• Prematürite
• Sosyoekonomik durum

Konuşmanın gecikmesindeki risk faktörleri nelerdir ?

• Prenatal faktörler
• Natal faktörler
• Enfeksiyonlar
• Hipoksi
• Radyasyona maruz kalma
• Prematür doğum
• Annede hipotiroidi olması
• Düşük doğum ağırlığı
• Toksik maddeye maruziyet
• Hiperbilüribinemi
• Kromozom anomalileri
• Ailede gecikmiş konuşma
• Doğumsal anomaliler
• Postnatal faktörler
• Çevresel faktörler
• Beslenme bozukluğu
• Ototoksik ilaç kullanımı
• Çevresel uyaran eksikliği
• İşitme veya görme kaybı
• Anne-çocuk etkileşim eksikliği
• Travma
• Tek çocuk
• İkiz bebekler
• Düşük eğitim düzeyi

Gecikmiş konuşmaya yol açan spesifik nedenler ?

İşitme kaybı

Dil gelişimini en çok etkileyen işitme kayıpları her iki kulakta olan iç kulak tipi işitme kayıplarıdır. Bu kaybın derecesine göre pek çok sesin duyulamaması veya konuşma seslerinin yanlış duyulmasına neden olabilir. Doğumsal işitme kayıpları erken dönemde tanı konup işitme cihazı uygulanmalı veya eğer çok ileri derecede sensörinöral işitme kaybı varsa 1 yaşını geçmeden iç kulağa koklear implant cerrahisi yapılıp rehabilitasyon süreci ve özel eğitime başlanmalıdır.

İşitsel nöropati hastalıkları

Bu hastalıklarda işitsel uyaranların kodlanması ve özellikle konuşmanın temporal işlemlenmesinde bozukluk vardır. İşitsel nöropatisi olan hastalarda işitme seviyeleri veya konuşmayı ayırt etme testleri, normalden ileri derecede bozukluğa kadar geniş bir aralıkta olabilir.

Mental retardasyon

Zeka geriliği X’e bağlı kromozom anomalilerinde sık olduğu için erkeklerde zeka geriliği daha fazla görülmektedir. Gebelikte geçirilen enfeksiyonlar, annenin alkol kullanımı, hipotiroidi, fenilketonüri, malnütrisyon ve bunun gibi nedenler de mental gerilik nedeni olabilir. Zeka geriliğinin derecesine bağlı olarak konuşma veya dil gelişimi de çeşitli düzeylerde etkilenir.

Serebral palsi

Serebral palsi olan çocukların %75’inde ellerini kullanmada problem, %65’inde zeka geriliği, %46’sında epilepsi, ayrıca %15’inde ise sensöriel etkilenme saptanmıştır. Motor gelişimdeki bozuklukta dil gelişimini etkileyen sorunlar arsasındadır.

Otizm Spektrum Bozukluk

Çocuklar genelde ilk 20 aylık serüveninde 50 kadar sözcük bilir. 2 – 3 sözcüklü cümleler oluşturabilirken, otizmli çocuklar için ise dilin fonksiyonel olarak kısmı çok az yada yoktur. Ancak Otizmli çocuklarda ekolalik dil (tekrarlayıcı dil), telaffuzda terslik, zıtlık olağandır. Jest veya mimiklerde, sembolik oyunlarda, kendini ifade etme becerilerinde yetersiz görülür. Motor becerilerde, küçük veya büyük kas becerilerinde yetersizlik yaşarlar.

Yarık damak ve dudak

Yarık damak ve dudak izole olabildiği gibi velokardiofarengeal sendrom veya Pierre Robin Sendromu gibi sendromlarla beraber de görülebilmektedir. Olguların %15’inde sensörinöral işitme kaybı bildirilmiştir.

Çift dillilik

Dilin öğrenilmesi döneminde iki ayrı dil öğrenimine maruz kalan çocuklarda olan bir problemdir. Bu çocuklar beş yaşından önce her iki dili de öğrenir ancak konuşma ve dilin öğrenilmesinde gecikme yaşayabilirler.

Çevresel faktörler

Çocukların dil gelişiminde yapısal ve zihinsel özellikleri yanında sosyal ortam da önemlidir. Çocukların büyüme dönemlerinde uygun iletişim ortamları sağlanmalı, böylelikle onlarla konuşmak için zaman ayırmalıdır.

Özgül dil bozukluğu

Motor veya mental gelişim bozukluğu olmamasına rağmen dil gelişim basamaklarının normal zamanda olmamasına denir. Erkek çocuklarda kız çocuklara göre üç kat daha sık ve genetik geçiş özelliği gösteren bir durumdur. Herhangi bir neden olmaksızın 2 yaşından sonra konuşmaya başlayan çocuklarda daha sık görülmektedir.

Biz neler yapıyoruz ?

Mercan Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi olarak çocuğun içinde bulunduğu biyolojik yaşı baz alınarak, gecikmiş konuşmasının hangi dönemde kaldığı uygun değerlendirme ve testlerle tespit edilip, sonrasında özel eğitim ve rehabilitasyon sürecine başlatıyoruz. Çocuk yaygın gelişimsel bozukluk, otizm spektrum bozukluk belirtildiği gibi durumlardan etkilenmiş ise dikkat, dinleme, komut alma, sıra alma vb çalışmalarla özel eğitim çalışmalarına başlıyoruz. Eğer serebral palsi gibi bedensel veya zihinsel engel durumlarından etkilenmiş bireyler için ilk çalışmalar kaba motor ve ince motoru destekleyici çalışmalar uygulanmaktadır. Bu çalışmaları tamamlamış olan bireyler ile dil konuşma çalışmalarından ses veya taklit becerilerini geliştirici etkinlikler yapılmaktadır.